Tugann an dara cnuasach de sheanachas Phatsy Chit léargas ar bhunús ‘An Poc ar Buile’
Muintir Phatsy Chit, Áodán Ó Murchú, Siobhán Ní Mhurchú, eagarthóir Pádraig Ó Céilleachair, Mairéad Ní Mhurchú, An tOllamh Seán Ó Coileán, a sheol an leabhar, agus Máire Áine Ní Mhurchú Uí hAodha, ag seoladh ‘Seanachas Phatsy Chit 2’ i mBéal Átha ’n Ghaorthaidh.
TÁ imleabhar nuafhoilsithe de bhéaloideas agus sheanachas talmhaíochta Mhúscraí tar éis léargas nua a thabhairt ar bhunús ‘An Poc ar Buile’, amhrán a shamhlaítear go láidir forleathan leis an gceantar Gaeltachta.
Tá amhráin agus dánta i measc réimse leathan ábhar cuimsithe sa leabhar , foilsithe ag Cumann Staire Uíbh Laoire, ag leanúint ar aghaidh ó fhoilsiú an chéad imleabhair anuraidh.
Bhailigh Coimisiún Béaloideasa Éireann na scéalta sa bhliain 1942 ó Phádraig Ó Murchú ó Bhéal Átha ’n Ghaorthaidh, ar a dtugtaí Patsy Chit tar éis a mháthair Caitríona (Cit).
B’é Seán Ua Cróinín ó Choimisiún Béaloideasa Éireann a bhailigh agus a thras-scríobh na scéalta agus b’í amhránaí iomráiteach Mhúscraí Elizabeth ‘Bess’ Cronin a mháthair siúd. Ag tabhairt cúnamh dó bhí Éamonn Ó hArgáin, a bhí ina chónaí i Prohus, Cill na Martra.
Tá an leabhar nua curtha in eagar ag Pádraig Ó Céilleachair ó Bhéal Átha ’n Ghaorthaidh ó dhúchas, atá ina chónaí i gcathair Chorcaí anois.
Dúirt Seán Ó Súilleabháin ó Chumann Staire Uíbh Laoire go dtagann an leagan de chuid ‘An Poc ar Buile’ a bailíodh ó Phatsy Chit roimh véarsaí na 1940aidí a scríobh Dónall Ó Mulláin ó Chúil Aodha agus tugtha chun solais ag Seán Ó Sé.
“Bhí curfá an amhráin ina théama a úsáidtí go minic,” a dúirt an tUasal Ó Súilleabháin.
“Chumadh muintir na háite a gcuid leaganacha féin agus bhíodh an leagan a bhí ag Pádraig Ó Murchú go mór i mbéal an phobail áitiúil roimh leagan Dhónaill Uí Mhulláin.”
De réir Pádraig Ó Céilleachair: “Is deimhnitheach nach ó Dhónall Ó Mulláin a fuair Patsy Chit é ach ón dtraidisiún béil a chuaigh siar i bhfad roimis an mbeirt acu agus mo thuairim láidir gur ón dtraidisiún béil céanna a fuair Dónall Ó Mulláin é ach gur dhein sé a chuid féin de agus gur bhuail sé a stampa féin air, stampa atá le feiscint go láidir fós sa lá atá inniu ann.”
Rugadh Patsy Chit, ó Ghort Luachra i mBéal Átha ’n Ghaorthaidh, sa bhliain 1876 agus bhí sé i measc roinnt mhaith seanchaithe áitiúla iomráiteacha lena gcuid scéalta Gaoluinne mar chúis leis an tóir a bhí ag lucht bailithe béaloidis orthu sna 1940aidí.
Ina measc siúd bhí Tadhg Ó Buachalla ó Ghaorthadh na Péice, a raibh, i dteannta lena bhean chéile Anastasia, mar ábhar an leabhair ón mbliain 1942 le Eric Cross.
Foinse eile ba ea Connie Ó hÉalaithe, a bhfuil a chuid seanchais siúd le bheith mar ábhar foilseacháin eile ó Chumann Staire Uíbh Laoire amach anseo.
Thar tamall de bhlianta tá Pádraig Ó Céilleachair i mbun oibre ag déanamh digitiú ar na lámhscríbhinní a bhaineann le Béal Átha ’n Ghaorthaidh, lámh scríofa ar dtús ag Seán Ua Cróinín sa bhliain 1942. Tá na hiontrálacha seanchais, a chuimsíonn neart eolais ar choimíneachtaí, deighilt na bpáirceanna agus tógáil claíocha, leagtha amach sa leabhar nua san ord céanna inar thaifead Ua Cróinín iad cead lá.
“Léiríonn na dátaí inar bailíodh iad gur thuig Pádraig Ó Murchú go rímhaith cad a bhí ag tarlú, gur rud a bhí anseo bhí sé ar fad á bhailiú do dhaoine eile — bhí scéalta á n-insint aige do ghlúinte na todhchaí le teacht, bhí sé á dhéanamh aige ionas go mbeadh cuntas taifeadta ann,” a dúirt an tUasal Ó Súilleabháin.
“Thóg sé duine aonair ar leith, duine fial flaithiúil cosúil le Patsy Chit bheith in ann thar tréimhse sé mhí an t-eolas ar fad atá sa dhá leabhar a thabhairt dúinn, seachas giotaí beaga comhrá, mar a tharlaíonn go minic. Thug sé mion-chur síos ar ualach mór rudaí faoi stiúir Sheáin Uí Chróinín, a bhí ina bhailitheoir sármhaith,” a dúirt sé.
Cailleadh Patsy Chit sa bhliain 1948, sé bliana tar éis a bhailigh Coimisiún Béaloideasa Éireann a chuid scéalta, agus tá sé curtha sa reilig i nGuagán Barra.
Tá , foilsithe ag an Lee Press, ar fáil sna siopaí áitiúla, lena n-áirítear Siopa Uí Dhuinnín i mBéal Átha ’n Ghaorthaidh, Siopa Leabhar Mhaigh Chromtha, nó ar líne ag ballingearyhs.com, siopaleabhar.com, agus litriocht.com, ar chostas €10.
- Beidh a thuilleadh ó san Echo go luath.
App?
